Coya DELEVİ (Gelenekler ve Annelerimiz)“Geçmiş zaman olur ki...”...sanırım bu deyimi,“...hayali cihan değer...”şeklinde sonlandırmam gerekir...Ama, ne yazık ki, cihana değecek bir dönem değildi o yıllar ...Gerek ülkemiz, gerek tüm insanlık için...Korkunç savaş, tüm şiddetiyle sürmekte, ve, adım, adım sınırlarımıza dayanm
Yusuf BESALEL
Günümüzde de Sefaradi aleminde bir uyanış ve kendine sahiplenme dönemi başlamıştır. Fransa’da Sefaradi Yahudiler, siyasal entellüktel alanda militan bir tutum izlemektedir. Latin Amerika’daki Sefaradi Yahudier de daha önceleri tamamiyle Aşkenaz nitelikli olan Yahudi cemaatlerinde bir rol oynamaya çalışmaktadır. Nihayet Kuzey Amerika’daki Sefaradi uyanışı, bu Yahudiler’in sayılarının üzerinde bir ilgi uyanmasını sağlamıştır.
Sefaradiler’in 1984 yılı itibarıyla dünyanın belli başlı yerlerindeki nüfusu ve Sefradiler’in toplam Sefaradi nüfusundaki oranlarıysa şöyleydi: ABD: 220.000, %85; Latin Amerika: 50.000, %1.9; Fransa: 300.000, %11,5; Batı Avrupa (Fransa haricinde): 5.000, :0.2; Okyanusya: 3.000, %0.1.
Bu durumda, Diaspara’da 800.000 (:30,8) ve İsrail’de 1.800.000 Sefaradi (%69.2) (Toplam: 2.600.000) bulunmaktaydı. Aynı tarih itibarıyla dünya toplam Yahudi nüfusundan (12.996.000) %20’si Sefaradi’ydi. Bu oran, İsrail’de %52, Diaspora’da ise %8’di.
Judeo Espanyol’un ortadan kalkma nedenleri arasında: Yahudiler’in hep bir arada yaşadığı eski mahallelerin artık mevcut bulunmayışının ve günümüz Yahudisi’nin ekonomik ve kültürel olanakları çok daha gelişmiş ortamlara ayak uydurmak mecburiyetinde oluunun yanısıra; Judeo-Espanyol’un dilbilgisi ve cümle yapısında dilbilim kurallarından yoksun oluşu ve alanda kişisel girişimlerin bulunmayışı, canlı bir dil öğrenmenin dilbilimsel bir kalıba uymayan karışım bir dil öğrenmekten daha cazip oluşu ve bu dili kullanmanın toplumsal bir seviye belirtisi olduğunu ileri süren ön yargınını bulunuşu sayılabilir. Bununla beraber bu dilim ve kültürün kurtarılması için az sayıda insan gerek yurt içinde, gerek yurt dışında önemli çabalar sürdürmektedirler.
Kaynakça: "Yahudilik
Ansiklopedisi", Cilt I, II, III
Yusuf Besalel
